کمک به کودکان خجالتی با 13 روش کلیدی | علت و راهکار

آشنایی با مفهوم کمرویی و خجالتی بودن کودکان

خجالتی بودن یک ویژگی رشدی طبیعی و رایج در میان کودکان خردسال است. این یک پاسخ طبیعی به موقعیتی است که ممکن است شامل ترس، تنش، دلهره و اضطراب باشد.

به گفته کارشناسان، سطوح مختلف کمرویی می تواند در طول رشد کودک رخ دهد. به عنوان مثال، نوزادان به طور طبیعی از بزرگسالانی که تابحال آن‌ها را ندیده‌اند می ترسند. از طرفی در سن 4 یا 5 سالگی، کودکان ممکن است دچار کمرویی شده و خجالت بکشند.

معمولا با بزرگ‌تر شدن کودکان و تجربه موقعیت‌های جدید گوناگون، کمرویی به تدریج از بین می‌رود. اما کودکی که بیش از حد خجالتی است، معمولا زمان زیادی طول می‌کشد تا با افراد یا موقعیت‌ها کنار بیاید. کمک به کودکان خجالتی می‌تواند مسیر زندگی آن ها را تغییر دهد.

علت خجالتی بودن کودکان چیست؟

علت خجالتی بودن هر کودک ممکن است نسبت به دیگران کاملا متفاوت باشد. برخی از این دلایل می‌تواند شامل مواردی از جمله شخصیت هر فرد، ژنتیک او، الگو گرفتن او از اطرافیان، روابط خانوادگی نامناسب، مورد انتقاد شدید قرار گرفتن یا روابط اجتماعی ضعیف باشد.

مثلا ممکن است یک کودک به طور طبیعی دارای ژنتیک یا شخصیتی حساس باشد. یا مثلا کمرویی

خود را از پدر یا مادرش الگو گرفته باشد و نتواند روابط اجتماعی خوبی با افراد مختلف بر قرار کند. حتی بزرگ شدن در یک خانواده سر سخت و پر از مشکل نیز می‌تواند علت خجالتی بودن کودک باشد.

اما چطور متوجه شیم که کودک خجالتی است یا از مشکل دیگری رنج می‌برد؟

علائم و نشانه های کودکان خجالتی چیست؟

یک کودک ساکت با عزت نفس سالم، ارتباط چشمی برقرار می‌کند، مودب است، به طور کلی راضی به نظر می رسد و از بودن در اطراف لذت می برد. در واقع آن‌ها فقط ساکت هستند.

همچنین برخی از بچه ها عمیقا متفکر و کمی محتاط هستند که هیچ اشکالی در آن نیز وجود ندارد. آن‌ها ممکن است در موقعیت های اجتماعی دیرتر صمیمی شوند، اما اغلب ویژگی‌های درونی ارزشمندی دارند که منتظر کشف شدن هستند.

اما از طرفی برای سایر کودکان، خجالتی بودن می تواند نشانه آشفتگی درونی باشد تا آرامش درونی. آن‌ها ممکن است کناره گیری کنند، از تماس چشمی اجتناب کنند و مشکلات رفتاری داشته باشند. حتی به جای اینکه درون خود آرام باشند، اغلب احساس خشم یا ترس می کنند.

برخی از علائمی که نشان می دهد خجالتی بودن فرزند شما ممکن است به شدت بر او تأثیر بگذارد و ممکن است برای مقابله با آن به کمک نیاز داشته باشد عبارتند از:

• به ندرت داوطلبانه صحبت می کند
• وقتی کسی از او سوالی می پرسد، پاسخی نمی دهد
• دستورالعمل ها را دنبال می کند اما به آن‌ها پاسخ شفاهی نمی دهد
• وقتی صحبت می کند، معمولا با صدایی بسیار ملایم و آرام حرف می‌زند
• وقتی دیگران با او صحبت می‌کنند ارتباط چشمی کمی برقرار می‌کند یا اصلا ارتباط چشمی برقرار نمی کند
• معمولا به زمین نگاه می کند
• به علت روابط اجتماعی پایین، نمی‌تواند وارد جمع های جدید شود
• حواس پرت، مضطرب یا نگران به نظر می رسد
• ممکن است از ورود به مکان جدید بدون والدین خودداری کند
• و …

13 روش موثر برای کمک به کودکان خجالتی

کمرویی و خجالتی بودن بیش از حد می تواند یک مشکل مهم برای کودکان باشد. این بر سلامت عاطفی آن‌ها تأثیر می گذارد و توانایی آن‌ها را برای پیدا کردن دوستان جدید و پذیرفته شدن توسط گروه همسالان خود محدود می کند.

شما به عنوان یک والدین یا مراقب، می توانید به آرامی فرزندتان را تشویق کنید که با خجالتی بودن خود مقابله کند. نکته کلیدی این است که هنگام برخورد با کودکان خجالتی، او را سرزنش نکنید و صبور باشد.

در اینجا 13 نکته برای کمک به کودکان خجالتی آورده شده است.

1- هرگز به کودک خود برچسب خجالتی بودن نزنید

 وقتی به کودک خود را خجالتی خطاب می‌کنید، بسیاری از ویژگی‌های دیگر را از او سلب می‌کنید و اجازه می‌دهید تا شخصیت او را مشخص کند. همچنین با این کار او را تشویق می کنید که خود را خجالتی ببیند.

این می تواند باعث شود که او نقش خجالتی بودن را بدون تلاش برای تغییر ایفا کند و تا آخر عمر تحت تاثیر آن قرار بگیرد.  بنابراین برای کمک به کودکان خجالتی، به جای اینکه آن ها را خجالتی خطاب کنید، سعی کنید رفتار فرزندتان را به گونه‌ای توصیف کنید که شامل کلمه خجالتی نباشد.

 برای مثال، می‌توانید بگویید: “دخترم به یکم زمان نیاز داره تا به دوستای جدیدش عادت کنه” یا “پسرم دوست داره قبل از اینکه بره با بچه ها بازی کنه به اطرافش نگاه کنه”.

2- فرزندان را همانطور که هست دوست داشته باشید

فرزندتان را همانطور که هست دوست داشته باشید و به او عشق بورزید. هیچوقت اجازه ندهید که نقص یا برخی مشکلات فرزندتان باعث شود که او احساس بدی پیدا کند. بنابراین برای کمک به کودان خجالتی نیز نباید آن ها را مسخره کنید.

در عوض سعی کنید با صحبت کردن، او را در این زمینه کمک کنید تا متوجه شود بی قید و شرط او را دوست دارید. این باعث می شود آن‌ها احساس ارزشمندی کنند و به آن‌ها احساس امنیت عمیقی می دهد، که پایه های اساسی لازم برای ایجاد اعتماد به نفس برای تعامل با دیگران است.

3- الگوی خوبی برای فرزندتان باشید

فراموش نکنید که شما به عنوان والدین، یک الگوی همیشگی برای فرزندتان هستید. پس حتما در مقابل او با دیگران دوستانه رفتار کنید و خجالتی نباشید چون او معمولا از شما تقلید می‌کند.

پس بگذارید ببینند شما خودتان را به غریبه‌ها معرفی می‌کنید، در صورت نیاز از دیگران کمک می‌خواهید، در جمع دوستان یا خانواده  پرحرف باشید، تعریف می‌کنید یا تشکر می‌کنید.

در غیر این صورت اگر در مقابل فرزندتان خجالتی رفتار کنید، او برای غلبه بر کمرویی خود، کار دشوارتری خواهد داشت.

مطلب پیشنهادی: چطور الگوی خوبی برای کودک خود باشیم؟

4- برای فرزندتان هدف تعیین کنید

یکی از روش های موثر برای کمک به کودکان خجالتی، تعیین اهداف رفتاری و پیگیری پیشرفت آن‌هاست. از کار های ساده و کوچک شروع کنید و به تدریج پیش بروید. برای مثال، یک هدف قابل کنترل ممکن است سلام کردن به همسایه ها باشد.

فراموش نکنید پس از رسیدن به هر یک از هدف ها، چه ساده و چه پیچیده، حتما فرزندتان را تشویق کنید.

5- فرزندتان را در موقعیت های جدید قرار دهید

 سعی کنید به تدریج کودک خود را در معرض افراد و موقعیت های جدید قرار دهید و به او زمان کافی برای برقراری ارتباط بدهید. برای مثال اگر به پارک می روید، فرزندتان را مجبور نکنید که فورا با کودکان نا آشنا ارتباط برقرار کند.

همچنین برای کمک به کودکان خجالتی کودکان خود، می‌توانید دوستان فرزندتان را برای بازی به منزل دعوت کنید، جایی که او احساس راحتی و امنیت کند

در اولین تعاملات نیز، کلماتی را که فرزندتان برای صحبت با دوستان جدید نیاز دارد، بگویید. مثلا می‌توانید از جملاتی مانند “عزیزم به محمد بگو دوست داره بازی کنه؟” یا مثلا “از دوستت بپرس که به چه بازی علاقه داره؟” استفاده کنید.

6- رفتار های کودک را تحسین کنید

تشویق و ستایش بچه ها برای هر کاری حتی یک موفقیت کوچک ضروری است. برای کمک به کودکان خجالتی نیز پیشنهاد می کنیم مهارت های اجتماعی جدیدی را که فرزندتان یاد می گیرد تقویت کنید.

همچنین وقتی می بینید که سعی می کند بر کمرویی غلبه کند، او را با گرمی و محبت فراوان تحسین کنید. اگر احتمال می‌هید که با تشویق شما در جمع باعث می‌شود فرزندتان خجالت بکشد، مراقب باشید این کار را در ملاء عام انجام ندهید. در عوض وقتی تنها شدید، به او بگویید که چقدر خوب عمل کرده است.

مثلا می‌توانید به او بگویید: “من دیدم که توی پارک دوستای جدیدی پیدا کردی با اینکه اونا رو نمیشناختی. خیلی گرم و صمیمی بودی آفرین”

7- در مورد مزایای برون گرایی توضیح دهید

احتمالا شما هم در دوران کودکی خجالتی بودید. یا حتی شاید همچنان هم در شرایط خاص کمی خجالتی باشید. همانطور که اشاره کردیم تمایل به کمرویی می تواند با ژنتیک مرتبط باشد، اگرچه می توان بر این ویژگی غلبه کرد.

اگر شما هم اینطور بودید، برای مقابله با خجالتی بودن کودک خود، یک مثال از زمانی که بر خجالتی بودن خود غلبه کرده اید، برای او بزنید. توضیح دهید که چرا آن تجربه برای شما خوب بود.

در مورد تجربه های گذشته خود بیشتر صحبت کنید و رفتاری که دوست دارید فرزندتان در برخورد با موقعیت های جدید داشته باشد را مورد بحث قرار دهید. او را تشویق کنید تا به فواید برونگرا بودن از جمله پیدا کردن دوستان جدید، تفریح بیشتر و لذت بردن بیشتر از مدرسه پی ببرد.

8- اعتماد نفس فرزندتان را تقویت کنید

معمولا کودکانی که احساس خوبی نسبت به خود دارند، کمتر خجالتی هستند. بنابراین برای کمک به کودکان خجالتی، سعی کنید نقاط قوت و علایق آن‌ها را شناسایی کرده و تقویت کنید.

آیا فرزندتان خلاقیت خاصی در یک زمینه دارد؟ به ورزش علاقه دارد؟ عاشق نقاشی کشیدن است؟ در هر صورت تشویق این مهارت ها به فرزند شما این امکان را می دهد که خود را فردی با استعداد و توانا ببیند.

این حس اعتماد به نفس می تواند به او کمک کند در موقعیت های اجتماعی شجاع تر شود و خجالت نکشد. بنابراین سعی کنید آن را در انجام فعالیت های که در آن مهارت دارند و علاقه نشان می دهند کمک کنید.

پیشنهاد میکنیم حتما مقاله ۱۲ روش برای افزایش اعتماد به نفس کودکان را نیز در ارمغان کودک مطالعه کنید.

9- مهارت های اجتماعی را به او آموزش دهید

شما برای کمک به کودکان خجالتی می توانید بسیاری از مهارت های اجتماعی را به آن‌ها بیاموزید که باعث شود بر کمرویی خود غلبه کنند.

مثلا می توانید به آن‌ها یاد دهید که چگونه با افراد جدید ملاقات کنند، به دیگران سلام کنند، مکالمات جدید را شروع کنند، برای بازی کردن به دوستان خود ملحق شوند، ار تباط چشمی بر قرار کنند و شنونده خوبی باشند.

همچنین می توانید از انواع عروسک ها، اکشن فیگورها یا سایر اسباب بازی ها برای ایفای نقش در موقعیت های مختلف استفاده کنید. به او یاد دهید که چگونه از عبارات خاصی مانند “سلام، اسم من امیره،  میشه منم با شما بازی کنم؟” استفاده کند.